Τι είναι νευρική ανορεξία; Η νευρική ανορεξία είναι μία σύνθετη διαταραχή που χαρακτηρίζεται ως χρόνια και πιθανόν θανατηφόρα διανοητική ασθένεια.
Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της νόσου; Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) στις περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας η απώλεια βάρους ξεπερνά το 15% των φυσιολογικών ορίων ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και το ύψος. Ο δείκτης μάζας σώματος [ΔΜΣ=βάρος(kg)/(ύψος,cm)2] είναι μικρότερος του 17.5kg/m2, με φυσιολογικά όρια τα 18,5-25 kg/m2,, ενώ παρατηρείται αμηνόρροια για τουλάχιστον 3 συνεχόμενους μήνες σε ασθενείς με σταθερή έμμηνο ρύση.
Η νευρική ανορεξία είναι συχνό φαινόμενο και σε ποιες ομάδες ανθρώπων εμφανίζεται; Η νευρική ανορεξία παρουσιάζεται κατά 90% στον γυναικείο πληθυσμό κυρίως κατά την εφηβική περίοδο (14-19 χρονών), καταλαμβάνοντας την 3η κατά σειρά πιο διαδεδομένη ασθένεια στον κόσμο με ποσοστό θνησιμότητας 5-16% (1 στους 6). Το 1/3 των θανάτων προκαλούνται από καρδιακές επιπλοκές, ενώ πολύ υψηλό είναι το ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονίες λόγω κατάθλιψης των ασθενών. Οι παράγοντες εμφάνισης είναι κυρίως γενετικοί, βιολογικοί, ψυχολογικοί, πολιτιστικοί, οικογενειακοί και κοινωνικοί.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας; Με την νευρική ανορεξία παρουσιάζονται ηλεκτρολυτικές διαταραχές: μειωμένα επίπεδα καλίου, νατρίου, φωσφόρου, ασβεστίου, μαγνησίου, χλωρίου, στεροειδών ορμονών και αφυδάτωση˙ καρδιακές διαταραχές: βραδυκαρδία, μειωμένη συστολική και διαστολική πίεση, αρρυθμίες˙ γαστρεντερικές διαταραχές: δυσκοιλιότητα, δυσαπορρόφηση τροφών, εντεροπάθεια, κοιλιακό άλγος και πρήξιμο, οισοφαγίτιδα, ναυτία˙ νεφρικές διαταραχές: αυξημένα επίπεδα ουρίας και κρεατινίνης, πολυουρία˙ γενικά συμπτώματα όπως μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα, αδυνάτισμα οστικής μάζας, πρόωρη εμφάνιση οστεοπόρωσης, απώλεια μαλλιών, μείωση θερμοκρασίας σώματος, αναιμία, έλλειψη συγκέντρωσης, αδυναμία, αμηνόρροια, κατάθλιψη, αναστολή σωματικής ανάπτυξης.
Πως αντιμετωπίζεται η νόσος και τι ρόλο παίζει η διατροφή; Η αντιμετώπιση της ασθένειας βασίζεται στην διατροφική και ψυχολογική υποστήριξη του/της ασθενούς. Οι στόχοι της διατροφικής υποστήριξης είναι η αποκατάσταση της μεταβολικής λειτουργίας του οργανισμού και του σωματικού βάρους, η αντιστροφή των επιπλοκών της ασθένειας βελτιώνοντας την υγεία του/της ασθενούς, η βελτίωση της διάθεσης και η εκμάθηση των βασικών κανόνων σωστής διατροφής.
Πρέπει ο διαιτολόγος να συνεργάζεται με τον ψυχολόγο για την καλύτερη αντιμετώπιση της ασθένειας; Η θεραπεία όλων των διατροφικών διαταραχών (νευρική ανορεξία, βουλιμία) βασίζεται σε μία σύνθετη προσέγγιση. Οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται από μία ομάδα ειδικών που αποτελείται από ένα κλινικό διατροφολόγο-διαιτολόγο για την διατροφική εκπαίδευση και την εκμάθηση σχεδιασμού γευμάτων, ένα ψυχίατρο-ψυχολόγο για την ψυχολογική υποστήριξη, ένα παιδίατρο και στις περιπτώσεις ανήλικων ασθενών, ένα παιδό- και οικογενειακό- ψυχολόγο.
Πότε πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια; Η κατάλληλη περίοδος για να ζητηθεί η συμβουλή των ειδικών είναι όταν κάποιο συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο του ασθενούς παρατηρήσει κάτι ανάρμοστο στην διατροφική συμπεριφορά του ασθενούς. Δυστυχώς ο ασθενής σπάνια το αποφασίζει από μόνος του, ενώ όταν τελικά απευθυνθεί στους ειδικούς βρίσκεται ήδη στα τελικά στάδια υποσιτισμού αδυνατώντας να προσλάβει παραπάνω από 300-700 θερμίδες ημερησίως παρόλο που οι ενεργειακές του ανάγκες κυμαίνονται μεταξύ 1.000-1.400 έως και 3.500-4.000 θερμίδες. Στις περιπτώσεις αυτές ο ασθενής πιθανόν να χρειάζεται εισαγωγή σε νοσοκομειακή μονάδα, ενώ η θεραπεία ξεκινά με χορήγηση ενός χαμηλού αριθμού θερμίδων που ανά 1-2 ημέρες σταδιακά αυξάνεται.
Τι γίνεται όταν ο ασθενής αρνείται την σίτιση; Εναλλακτική θεραπεία είναι η μερική ή ολική ρινογαστρική σίτιση παρέχοντας μεγάλες ποσότητες θερμίδων που δεν μπορούν να καλυφθούν μόνο μέσω πρόσληψης τροφής δια στόματος. Συνήθως αποφεύγεται η χορήγηση θερμιδικών συμπληρωμάτων διότι δεν ευνοούν την εκμάθηση σωστής διατροφικής συμπεριφοράς. Κατά την διάρκεια των πρώτων 5-7 ημερών από την έναρξη της διατροφικής θεραπείας ο/η ασθενής δεν παρουσιάζει αύξηση του σωματικού βάρους λόγω του γεγονότος ότι ο οργανισμός προσπαθεί να ισορροπήσει και να ανακτήσει τις δυνάμεις του (φάση σταθεροποίησης). Σε αυτή την φάση ο οργανισμός μεταβάλλεται από καταβολικός σε αναβολικός.
Ποιοι είναι οι «χρυσοί» κανόνες της διατροφικής αντιμετώπισης; Το πρότυπο διαιτολόγιο κατά την διατροφική υποστήριξη βασίζεται στην σωστή αναλογία των μακροθρεπτικών συστατικών. Ημερησίως ο/η ασθενής πρέπει να προσλαμβάνει 45-65% υδατάνθρακες, 10-35% πρωτεϊνη και 20-35% λίπη. Επίσης πρέπει να συνυπολογίζεται η ημερήσια προσλαμβανόμενη ποσότητα ασβεστίου για την ενδυνάμωση των οστών και την αποκατάσταση της χαμένης οστικής μάζας (1.200-1.500 mg για έναν/μία έφηβο/η). Συνήθως προτείνεται η χορήγηση πολυβιταμινούχων δισκίων για την παροχή επαρκής ποσότητας λιποδιαλυτών βιταμινών (βιταμίνες A, D, E, K), μετάλλων και ιχνοστοιχείων σύμφωνα με τις τιμές της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης (RDA). Το τελευταίο στάδιο της διατροφικής υποστήριξης βασίζεται στην βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης του/της ασθενούς και στην βελτίωση της διατροφικής συμπεριφοράς. Οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται κυρίως μέσω της ψυχολογικής υποστήριξης του/της ασθενούς.
Να μην ξεχνάμε ότι: Το περισσότερο από το 70% των ασθενών καταφέρνουν να αυξήσουν το σωματικό τους βάρος μέσα στους πρώτους 6 μήνες κατάλληλης θεραπείας ενώ το 15-25% αυτού του πληθυσμού υποτροπιάζει μέσα στα 2 πρώτα χρόνια. Η άμεση και έγκαιρη διάγνωση των συμπτωμάτων, η σωστή και ολοκληρωμένη θεραπεία είναι το κλειδί της αντιμετώπισης και καταπολέμησης της νόσου.
